Među privrednim kolektivima na sjeveru Crne Gore koji su u tranzicionim procesima doživjeli neslavan kraj ubraja se i beranska Fabrika celuloze i papira, osnovana šezdesetih godina prošlog vijeka. I pored brojnih najava o oživljavanju proizvodnje, njeni pogoni se tri decenije nalaze u stanju mirovanja, dok je fabrička imovina, čija se vrijednost mjerila desetinama miliona eura, prepuštena konstantnom propadanju.

To potvrđuje i izvještaj Mreže nevladinih organizacija u kojem se navodi da je ova firma primjer preduzeća koje je krajnje neuspješno privatizovano kroz stečajni postupak. Istaknuto je da je Fabrika celuloze i papira, koja je bila u vlasništvu Opštine Berane, bila jedna od prvih socijalističkih fabrika koje su zatvorene u Crnoj Gori.

– Poslije zatvaranja fabrike primjenjivan je obrazac destruktivne privatizacije kroz stečaj, koji nije karakterističan samo za Berane već za čitavu Crnu Goru. Vlasnici koji su kasnije kupovali imovinu fabrike nijesu imali za cilj da pokrenu proizvodnju, nego da za sebe ugrabe protivpravnu korist. Neke djelove imovine su prodali i unovčili, dok su na ostatak stavili hipoteke za kredite koje ne vraćaju. Na ovaj način novim vlasnicima, ne samo da se vratio ukupan iznos kupoprodajne cijene već i milionska dobit, što je kompaniju dovelo do potpunog uništenja – navodi se u pomenutom uzvještaju.

Fabrika celuloze i papira zatvorena je 1989. godine, kada je oko 2.500 radnika otišlo na Biro rada. Fabrika je ponovo otvorena 1996. godine pod imenom „Beranka”, gdje je svoje zaposlenje našlo 250 radnika. Radila je samo povremeno, i to smanjenim kapacitetom, pravdajući to nedostatkom obrtnih sredstava, da bi aprila 2004. godine ponovo bio uveden stečaj. Iste godine fabriku je na javnoj licitaciji, za nešto manje od milion eura, kupila firma „Tigoimpeks”, na čelu sa Radojem Gomilanovićem, kada je i preimenovana u „Novu Beranku”. Sa proizvodnjom se otpočinjalo u više navrata, ali se sve završavalo samo na pokušajima, bez nekog kontinuiranog rada. Od septembra 2007. godine, nakon pomora ribe u rijeci Lim, mašine u pogonima „Nove Beranke” nalaze se u stanju potpunog mirovanja.

Vlasnik preduzeća Radoje Gomilanović u minulom periodu izjavljivao je da je jedino preostalo da se u fabriku uvede stečaj. On je potvrdio da se cjelokupna fabrička imovina nalazi pod hipotekom, o čemu govori i činjenica da su povjerioci zadnjih godina mašine prodavali u staro gvožđe kako bi naplatili svoja potraživanja.

Iz Opštine Berane smatraju da krivce za pogubnu sudbinu ove fabrike treba tražiti među onima koji su poslednjih decenija sprovodili proces privatizacije nekad uspješnih privrednih kolektiva.

– Dio imovine nekadašnje Fabrike celuloze i papira pripada Opštini Berane, dok se drugi dio nalazi u vlasništvu privatnih preduzeća. Tamo gdje je opštinska imovina organizovali smo čuvarsku službu, koja pokušava da spriječi dalju pljačku te imovine. Međutim, pojedinci, odnosno, određene kriminalne grupe ne biraju sredstva da i dalje pustoše ono što su brojne generacije upornim radom godinama stvarale. Očigledno je da je neko, po pripremljenom scenariju, namjerno htio da uništi beransku privredu, pa i Fabriku celuloze i papira – zaključili su iz lokalne uprave.

D.J.

---

Platne liste nestale bez traga
Opština Berane je prije četiri godine prijavila Upravi policije da su iz bivše upravne zgrade fabrike celuloze i papira nestala kompletna dokumenta, među kojima su se, između ostalog, nalazile platne liste koje služe za popunjavanje obrasca M4 prilikom odlaska radnika u penziju. Međutim, taj slučaj nije rasvijetljeni ni do današnjih dana, zbog čega se bivši radnici suočavaju sa ozbiljnim problemima.